Aromazorg in de Zorg
Deze mooie complementaire techniek werkt met de uitgebreide beschikbare kennis en ervaring omtrent aromatische stoffen. Het woord is afgeleid van het woord aromatherapie. Geurige bestanddelen uit planten, ook wel bekend als essentiële oliën, worden al dan niet in combinatie met basisstoffen, gebruikt bij tal van toepassingen op elk niveau. Zo heeft wetenschappelijk onderzoek aangetoond dat het gebruiken van gemberextract effectief is bij misselijkheid, dat lavendel helpt te ontspannen en beter te slapen en dat bergamot en cederhout ondersteuning geven bij angsten.
Aromazorg en het lichaam
Aromazorg kan onze lichamelijke gezondheid prima ondersteunen. Bepalend zijn de afzonderlijke inhoudsstoffen van de gebruikte grondsstoffen. De meeste essentiële oliën zijn antibacterieel en antiseptisch. Dat heeft te maken met het feit dat ze in de plant zelf deze eigenschappen vertonen. Deze eigenschappen, veelal ondersteund door wetenschappelijk onderzoek, zijn geschikt om te worden gebruikt bij infecties, zoals verkoudheid, griep, pneumonie, bij huidinfecties en vaatontstekingen. Ook zijn er oliën die belangrijk bij kunnen dragen aan de preventie en aanpak van MRSA. Veel essentiële oliën hebben huid verzorgende en -herstellende eigenschappen, wat ze geschikt maakt om in te zetten bij wondjes, (bestralings)brandwonden, decubitus, een droge huid, eczeem, huidschimmels, etc.
Sommige essentiële oliën bevorderen de doorbloeding en zijn inzetbaar bij een slecht doorbloedde huid of weefsels. Anderen hebben kramp opheffende eigenschappen. Denk hieraan bij verkrampingen van spieren en gewrichten, maar ook bij verkrampingen in de buik, of van de luchtwegen zoals astma. Uiteraard is het effect afhankelijk van talloze factoren waaronder: goede kennis van bestanddelen en hun werking, de kwaliteit van de in te zetten grondstoffen, een goede anamnese, bestaande medicatie van reguliere of natuurgerichte oorsprong, kennis van mogelijke interacties, het absorptievermogen van de huid en slijmvliezen, adequate werking van ontgiftingsorganen als lever, nieren en lymfe, de ideale dosering in relatie tot de individuele zorgvrager(tje)s.
Bijzondere zorgsituaties
Ook in bijzondere situaties kan aromazorg ondersteuning bieden. Zo is het zeer goed mogelijk bij gesedeerde zorgvragers met geuren en zachte aanraking te werken, afhankelijk natuurlijk van diagnose en reden van sedatie. Zo is zoete marjoleinolie een goede ontspannende olie die het zenuwstelsel via de parasympathicus ondersteunt. Tijdens perioden van beademing kunnen angstremmende oliën een goede rol spelen. Daarnaast zijn er oliën die invloed uitoefenen op de ademhaling. Je gebruikt ze wel, of juist niet, afhankelijk van de reden van beademing. Is er bijvoorbeeld sprake van veel of taai slijm, dan kan bijvoorbeeld grove den een (evidence based, Nicolato 2009) bijdrage leveren aan het oplossen van slijm. Bij astma zijn goede resultaten gezien met ondermeer spijklavendel en olibanum. Bij CF kunnen diverse oliën bijdragen aan de preventie van luchtweginfecties, om maar enkele voorbeelden te noemen. Dat hiervoor goede scholing noodzakelijk is waarbij gekeken wordt naar de laatste nieuwe ontwikkelingen en onderzoeken spreekt natuurlijk vanzelf.
Aromazorg en de psyche
Ook op de psyche heeft het werken met essentiële oliën een diepgaande invloed. Dat komt enerzijds door de diverse bestanddelen van de afzonderlijke essentiële oliën en anderzijds door de directe inwerking van geuren op het limbisch systeem. Bij diverse psychische gemoedstoestanden kan aromazorg een belangrijke ondersteuning zijn. Denk hierbij aan verdriet, onzekerheid, bij grote schrik en angsten, stress, nervositeit, slapeloosheid en “spoken” onder het bed, om er maar enkelen te noemen. Ook hier is het effect afhankelijk van vele factoren, zoals hierboven al uiteen gezet. Daarnaast is de wijze van toediening (inhalatie, zachte massage, etc.), de verdere benadering c.q. behandeling van de zorgvrager en natuurlijk de wijze waarop een geur(combinatie) door de ontvanger ervaren wordt ook van belang, net als het zg. placebo-effect. Ook hier moet rekening gehouden worden met eventuele interacties met medicatie en worden sommige geuren (liever) niet gebruikt bij acute psychose of delier.
Aromazorg en de ziel
Er is weinig onderzoek naar de effecten van essentiële oliën op ons spirituele zijn. Vroeger werden vooral plantendelen gebrand in oeroude rituelen die ons in verbinding moesten stellen met het hogere, met de goden, met God. In de katholieke kerk kennen we deze rituelen nog. Wierook wordt nu nog gebrand tijdens hoogtijdagen zoals Pasen, het kerstfeest en bij traditionele begrafenisdiensten. Vaak worden hier mengsels van diverse plantensoorten gebruikt, al is het hoofdbestanddeel Boswellia sacra – ook olibanum genoemd. Al is er weinig onderzoek, wel weten we door de ervaringen van vele aromadeskundigen en auteurs, zoals Patricia Davies die in 1991 het boekje Spirituele Aromatherapie schreef, dat aan diverse essentiële oliën diverse spirituele kenmerken worden toegeschreven. Juist vanwege de inwerking van geuren op het onbewuste, op het limbisch systeem en de in ons opgeslagen herinneringen zien we vaak dat de ervaringen die door de jaren heen verzameld zijn accuraat blijken te zijn. Helaas is het boek van Davies alleen nog 2e hands verkrijgbaar. Andere mooie boeken over het onderwerp zijn bijvoorbeeld Aromatherapie der Seele door Thomas Kinkele (Du. 2004), Duftmeditation door Barbara Bernath-Frei (Du, 2007) en Magical Aromatherapy door Scott Cunningham (Eng. 1989/2008). Al deze facetten maken deel uit van wie we zijn en ze kunnen belangrijk invloed hebben op ons welzijn en onze genezing.
Geleide visualisatie & hypnose
Voor veel zorgvragers kunnen eenvoudige geurvisualisaties zinvol zijn (maar… doe dit niet met psychotische patiënten). Verdamp bijvoorbeeld wat grove den of Autumn Forest en “neem hen mee” naar het bos. Verdamp “Fresh Wave” voor een strandwandeling. Ook kun je zorgvragers – denk hier vooral aan kinderen met onbegrepen buikklachten – met behulp van b.v. kamille helpen de pijn in hun buik tot een balletje te rollen en het van zich af te gooien, in de prullenbak bijvoorbeeld. Geuren kunnen eenvoudige meditaties en visualisaties levendiger maken. Ook kun je er hypnose sessies mee ondersteunen.
Baat het niet?
Een misverstand over het werken met aromazorg is dat het maar “om een geurtje gaat”. Wanneer je kijkt naar de diversiteit van inhoudsstoffen die zich in een etherische olie bevinden en de eigenschappen die zij hebben als individuele stof, maar vooral ook vaak in samenwerking met andere stoffen in die olie (die juist de veiligheid ervan ondersteunen en natuurlijk de effectiviteit), moeten we ons ervan bewust zijn, dat sommige hiervan tot neveneffecten kunnen leiden, of interactie kunnen hebben met geneesmiddelen. Sommige zorgvragers reageren gevoelig op geuren, veel ouderen ruiken minder goed of kunnen de eerst zo ontspannende geur door cognitieve beperkingen niet meer goed plaatsen of een olie versterkt de werking van een geneesmiddel.
Concluderend
We kunnen zeggen dat aromazorg, mits op de juiste wijze toegepast, een effectieve en veilige complementaire zorgmodaliteit is. Er worden in de zorg steeds meer goede resultaten mee gemeld. Een van de mooiste aspecten is wel de veelzijdigheid en werking op alle menselijke niveaus. Belangrijk is het opdoen van voldoende expertise en ervaring alvorens met aromazorg aan de slag te gaan. Ook het bijhouden van je deskundigheid en vaardigheden, het bijhouden van de ontwikkelingen en onderzoek horen daarbij. Daarbij kan De Levensboom jou en je organisatie ondersteunen, niet alleen met advies en training, maar ook met onze helpdesk daarna.